Ana Menü Android Telefon Yazılım Rom Destek Teknoloji Sitesi

Yeniden  değerlendirilme imkanı olan atıkların çeşitli fiziksel ve/veya kimyasal  işlemlerden geçirilerek ikincil hammaddeye dönüştürülerek tekrar üretim  sürecine dahil edilmesine geri dönüşüm denir. Diğer bir tanımlamayla  herhangi bir şekilde kullanılarak kullanım dışı kalan geri  dönüştürülebilir atık malzemelerin çeşitli geri dönüşüm yöntemleri ile  hammadde olarak tekrar imalat süreçlerine kazandırılması olarak  tanımlanabilir. Tabii kaynakların sonsuz olmadığı, dikkatlice  kullanılmadığı takdirde bir gün bu doğal kaynakların tükeneceği aıldan  çıkarılmamalıdır. Bu durumu farkına varan ülke ve üreticiler kaynak  israfını önlemek ve ortaya çıkabilecek enerji krizleri ile başdebilmek  için atıkların geri kazanılması ve tekrar kullanılması için çeşitli  yöntemler aramış ve geliştirmişlerdir. Kalkınma çabasında olan ve  ekonomik zorluklarla karşı karşıya bulunan gelişmekte olan ülkelerin de  tabii kaynaklarından uzun vadede ve maksimum bir şekilde  faydalanabilmeleri için atık israfına son vermeleri, ekonomik değeri  olan maddeleri geri kazanma ve tekrar kullanma yöntemlerini uygulamaları  gerekmektedir. Geri dönüşümde amac; kaynakların luzumsuz kullanılmasını  önlemek ve atıkların kaynağında ayrıştırılması ile birlikte atık çöp  miktarının azaltılması olarak düşünülmelidir. Demir, çelik, bakır,  kurşun, kağıt, plastik, kauçuk, cam, elektronik atıklar gibi maddelerin  geri kazanılması ve tekrar kullanılması, tabii kaynakların tükenmesini  önleyecektir. Bu durum; ülkelerin ihtiyaçlarını karşılayabilmek için  ithal edilen hurda malzemeye ödenen döviz miktarını da azaltacak,  kullanılan enerjiden büyük ölçüde tasarruf sağlayacaktır.



Örneğin kullanılmış  kağıdın tekrar kağıt imalatında kullanılması hava kirliliğini %74-94, su  kirliliğini %35, su kullanımını %45 azaltığı ve bir ton atık kağıdın  kağıt hamuruna katılmasıyla 8 ağacın kesilmesi önlenebilmektedir.







Diğer yandan,  yukarıda bahsedildiği gibi geri dönüşümün amaçlarından biride bertaraf  edilecek katı atık miktarlarının azaltılması nedeni ile çevre  kirliliğinin önemli ölçüde önlenmesi de sağlanacaktır. Özellikle katı  atıkları düzenli bir şekilde bertaraf edebilmek için yeterli alan  bulunmayan ülkeler için katı atık miktarının ve hacminin azalması büyük  bir avantajdır.

Sağlıklı bir geri dönüşüm sisteminin  ilk basamağı ise bu malzemelerin kaynağında ayırması sureti ile  toplanılmasıdır. Geri dönüştürülebilir nitelikteki bu atıklar normal  çöple karıştığında bu malzemelerden üretilen ikincil malzemeler çok daha  düşük nitelikte olmakta ve temizlik işlemlerinde sorunlar  olabilmektedir. Bu yüzden geri dönüşüm işleminin en önemli basamağını  kaynakta ayırma ve ayrı toplama oluşturmaktadır.

 Geri dönüşüme olan ihtiyacın  başlamasında savaşlar nedeniyle ortaya çıkan kaynak sıkıntıları etkili  olmuştur. Büyük devletler, İkinci Dünya Savaşı

Vatandaşlar özellikle metal ve fiber  maddeleri toplama konusunda teşvik edilmişlerdir. ABD'de geri dönüşüm  işlemi yurtseverlik anlayışında çok önemli bir yer edinmiştir. Hatta,  savaş sırasında oluşturulan kaynak koruma programları, doğal kaynakları  kısıtlı bazı ülkelerde (Japonya gibi), savaş sonrası da devam  ettirmiştir.

 sırasında ülke çapında geri dönüşümle ilgili kampanyalar başlatmışlardır.





Geri Dönüşümün Önemi



1.Doğal kaynaklarımızın korunmasını sağlar.

2.Enerji tasarrufu sağlamamıza yardım eder.

3.Atık miktarını azaltarak çöp işlemlerinde kolaylık sağlar.

4.Geri dönüşüm geleceğe ve ekonomiye yatırım yapmamıza yardımcı olur.







Geri Dönüşebilen Maddeler



Demir • Çelik • Bakır • Aliminyum •  Kurşun • Piller • Kağıt • Plastik • Kauçuk • Cam • Motor yağları • Atık  yağlar • Akümülatörler • Araç lastikleri • Beton • Röntgen filmleri •  Elektronik atıklar • Organik atıklar



Geri Dönüşümde Yasal Mevzuat



Ülkemizde geri dönüşüm; Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan yönetmeliklerle düzenlenmektedir.

Bu yönetmelkikler aşağıda sıralanmıştır:



Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolu Yönetmeliği (APAK)

Ambalaj Atıkları Kontrolü Yönetmeliği

Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik

Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği

Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği

Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği











Geri Dönüşüm Sisteminin Basamakları



1.Kaynakta ayrı toplanması; Değerlendirilebilir  nitelikli atıkların oluştukları kaynakta çöple karışmadan ve  kirlenmesine izin verilmeden ayırarak toplanması.Bu şekilde bu tür  atıkların diğer çöplerle karışmadan ayrı toplanması geri dönüşüm  basamaklarında zamandan tasarruf sağladığı gibi kirlenmesinin önlenmesi  ile ayrıca yıkanmasına gerek kalmayacaktır. Buda yeniden yıkanmasına  engel olacağından sudan da tasarruf sağlanmış olacaktır.



2.Sınıflama; Bu  işlem kaynağında ayrı toplanan malzemelerin cam, metal plastik ve kağıt  bazında sınıflara ayrılmasını sağlayacaktır. Bu sınıflama  değerlendirilecek çöplerin ayrı ayrı olarak geri dönüşüm tesislerine  ulaştırılması sağlanacaktır. Kaynağında sınıflama yapılmadan toplanan  çöpler ana çöp alanlarına taşınarak bu bölgelerde ayrıştırılarak yeniden  değerlendirilme işletmelerine taşınacaktır. Kaynağında sınıflara  ayrılması zaman, nakliye ve işçilikten tasarruf yapılmasını  sağlayacaktır.







3.Değerlendirme;  Temiz ayrılmış kullanılmış malzemelerin ekonomiğe geri dönüşüm  işlemidir. Bu işlemde malzeme kimyasal ve fiziksel olarak değişime  uğrayarak yeni bir malzeme olarak ekonomiye geri döner.



4.Yeni ürünü ekonomiye kazandırma; Geri dönüştürülen ürünün yeniden kullanıma sunulmasıdır.



Geri dönüşüm metotları



Geri dönüştürme metodları her malzeme için farklılık göstermektedir:



Alüminyum:



Atık alüminyum küçük parçacıklar  halinde doğranır. Daha sonra bu parçalar büyük ocaklarda eritilerek,  dökme alüminyum üretilir. Bu sayede atık alüminyum, saf alüminyum ile  neredeyse aynı hale gelir ve üretimde kullanılabilir. Alüminyumun geri  kazanımıyla; enerji tüketiminde azalma % 95, hava kirliliğinde azalma %  90, su kirliliğinde azalma % 97, baca gazı kirletici emisyonunda azalma %  99 oranında olur ve boksit cevherinde korunmuş olur. Bir kilogram  alüminyum kutu geri kazanıldığında; 8 kg boksit madeni, 4 kg kimyasaln  madde, 14 kW/sa elektrik enerjisi kullanımı korunmuş olur. On adet  alüminyum içecek kutusu geri kazanıldığında, 100 kW/sa bir lambanın 35  saatte veya bir TV’ nin 30 saatte harcadığı elektrik enerjisi korunmuş  olur. Bir ton kullanılmış alüminyumdan alüminyum üretilirse; 1300 kg  boksit bakiyesi, 15000 litre soğutma suyu, 860 litre prosesn suyu, 2000  kg CO2 ve 11 kg SO2 emisyonu daha az oluşur.



Beton:



 Beton parçalar, yıkım alanlarından toplanarak kırma  makinalarının bulunduğu yerlere getirilir. Kırma işleminden sonra ufak  parçalar, yeni işlerde çakıl olarak kullanılır. Parçalanmış beton, eğer  içeriğinde katkı maddeleri yoksa yeni beton için kuru harç olarak da  kullanılabilir.



Kağıt:



Kağıt öncelikle kağıt çamurunun hazırlanması için, su içerisinde  liflerine ayrılır. Eğer gerekirse içinde lif olmayan yabancı maddeler  için temizleme işlemine tutulur. Mürekkep ayırıcı olarak, sodyum  hidroksit veya sodyum karbonat kullanılır. Daha sonra hazır olan kağıt  lifleri, geri dönüşmüş kağıt üretiminde kullanılır. Kağıt, insanlığın  önemli ihtiyaç maddelerinden biri olup, kağıt sanayinin gelişmesi bir  ülkenin sanayi ve kültürel gelişmişlik düzeylerinin belirleyici  etmenlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Atık kağıt sürekli olarak  geri kazanılamaz. Eğer, belirli miktardaki kağıt sürekli olarak geri  kazanılırsa, son kullanılma limitlerine çok kısa bir süre içinde  ulaşılır. Her geri kazanımda, liflerin boyu kısalır ve liflerin  yapışması için yardımcı maddeler ilave edilmeden yeni kağıt üretilemez.



Plastik:



Plastik atıklar öncelikle cinslerine göre ayrılarak geri dönüşüm  işlemine tabi tutulur. Cinslerine göre ayrılan geri dönüşebilir plastik  atıklar, kırma makinalarında kırılıp küçük parçalara ayrılır. İşletmeler  bu parçaları direkt olarak belli oranlarda, orijinal hammadde ile  karıştırarak üretim işleminde kullanabildiği gibi; tekrar eritip katkı  maddeleri katarak ikinci sınıf hammadde olarak da kullanabilir.



Cam:



Camın bileşimine giren üç grup madde vardır. Bunlar cam haline gelebilen  oksitler, eriticiler ve stabilizatörler denilen maddelerdir. Şişe,  kavanoz, cam bardak, vazo ve diğer cam atıklar toplama kutularında veya  atığın oluştuğu yerlerde ayrı toplanır ve bu atıklar renklerine göre  ayrılarak geri dönüşüm tesislerine verilir. Burada atık ve katkı  maddelerinden ayrılır. Cam maddeler kırılır ve hammadde karışımına  karıştırılarak eritme ocaklarına dökülür. Kırılan cam, beton katkısı ve  camasfalt olarak da kullanılmaktadır. Camasfalta %30 civarında geri  dönüşmüş cam katılmaktadır. Cam, sonsuz bir döngü içinde geri  dönüştürülebilir, yapısında bozulma olmaz.



Camın Geri Kazanımıyla Sağlanan Tasarruf

• Enerji tüketiminde azalma %25

• Hava Kirliliğinde azalma %20

• Maden atığında azalma %80

• Su Tüketiminde azalma %50

• Korunan doğal kaynaklar: kum, soda, kireç



Aküler Ve Piller:



Evlerde, işyerlerinde, ulaşımda ve sanayide kullanılan bir çok alet ve  ekipmanda pil kullanılmaktadır. Atık piller; kağıt, metal ve cam gibi  atıklara göre daha az hacme sahip olmalarına rağmen, onlardan binlerce  kat fazla doğal yaşama ve insanlığa zararlı ağır metaller içerirler.  Atık haldeki piller ayrı bir yerde (naylon torba, kutu, kavanoz, vs.)  biriktirilerek atık pil toplama kutularına atılmalı veya satın alındığı  yere geri götürülmelidir. Atık piller uzun süre muhafaza edilmemelidir.  Aküler ise daha çok araçlarda olmak üzere yine bir çok alanda  kullanılmaktadır. Atık akümülatörleri değiştirirken eskisini, akümülatör  ürünlerinin dağıtım ve satışını yapan işletmeler ve araç bakım-onarım  yerlerini işletenlerin oluşturduğu geçici depolama yerlerine ücretsiz  teslim edilebilir. Tüketici olan sanayi kuruluşlarının üretim süreçleri  sırasında kullanılan tezgah, tesis, forklift, çekici ve diğer taşıt  araçları ile güç kaynakları ve trafolarda kullanılan akümülatörlerin,  atık haline geldikten sonra üreticisine teslim edilene kadar fabrika  sahası içinde sızdırmaz bir zeminde doksan günden fazla bekletilmemsi  gereklidir.



Lastikler:



Lastikler araç altından söküldükten sonra "kullanılmış lastik" ya da  "ömrünü tamamlamış lastik" olurlar. Çevrede zor ayrışır olmaları, atık  lastiklerin önemli bir çevre problemi olmalarının asıl nedeni değildir.  Ne kadar zor ayrışsalar da atıklar tabiatta sonunda ortadan  kaldırılabilmektedir. Buna yakma ile destek de olunabilmektedir. Ancak,  üretilen atık lastiklerin çok önemli miktarlarda olması bu atıkların  giderilmesindeki en önemli yönü ortaya koymaktadır. Atık lastiklerin  yeniden kaplama, geri kazanma, enerji elde edilmesi, atık deposunda  depolama ve ihracat yöntemleri ile bertaraf edilmektedir. Hurda  lastiklerin yığıldığı yerlerde önemli 2 çevre zararı söz konusu  olmaktadır. Bunlar: Bu yığınlarda meydana gelen şiddetli  yangınlar ve bu yığınlarda rahatça çoğalma fırsatı bulan böcekler  nedeniyle toplum için oldukça tehdit edici hastalıkların yayılma  ihtimalleridir. Özellikle kamyon ve iş makinasi lastikleri kaplama yolu  ile geri dönüştürülmektedir.



Röntgen Sularından Gümüş Geri Dönüşümü: Resmi  ve özel hastanelerde kullanılan röntgen makinelerinden çıkan röntgen  suların, matbaalardan, fotoğrafçılarıdan kaynaklı atık fotoğrafik banyo  suları(röntgen suları), röntgen ve matbaa filmlerinden Gümüş geri  kazanımı mümkündür. Bu işyerlerinden yıllardır büyük miktarlarda  kanalizasyon sularına karıştırılan ve atık olarak değerlendirilen bu  sular, son yılarda Çevre Ve Orman Bakanlığı’ndan lisans almış firmalar  tarafından toplanmaktadır.



Bu işyerlerindeki çevreye duyarlı  yöneticilerin duyarlılıkları ve çevre denetimi görevi yapan  denetmenlerin telkinleriyle doğaya atılan bu sular lisanslı firmalara  tarafından toplanarak gümüş kazanılması sağlanmaktadır. Bu dönüşü  gerçekleştiren işletmeler atık sulardan ülkemizin kar etmesini  sağlamaktadırlar. Bu geri dönüşüm döngüsünün etkin hale gelmesinde  özellikle hastane yetkililerine ve röntgen teknisyenlerine büyük  görevler düşmektedir. Bu atık suların ve atık malzemelerin lisansı  olmayan işletmelere verilmemesi gerekmektedir.

 Kaynak wikipedia

 

Cüneyt DEĞERLİ
Linkback: Geri Dönüşüm Nedir ?