BIOS NEDIR?
AWARD BIOS
BIOS Güncelleme İçin İpuçları!
ASUS Anakartlar
GigaByte Anakartlar
ABIT Anakartlar
MSI Anakartlar
INTEL Anakartlar
BIOS Sesli Hata Uyarılarının ve POST Mesajlarının Anlamı ve Çözümü
Overclock öneriler...Alıntı...ve dahası
BIOS NEDIR?
"Basic Input/Output System" (Temel Giris/Çikis Sistemi) kelimelerinin bas harflerinin birlesmesinden meydana gelen BIOS, PC'nizin çalismasi için gereken temel yapi olarak özetlenebilir. Sadece okunabilir bellek (ROM) üzerine yazilmis bir yazilim olan BIOS, anakartinizin özelliklerini yönetebilmeniz/ kullanabilmeniz, diger donanimlar arasinda bir bag kurmasi için görev yapar.
"Sadece Okunabilir Bellek" üzerinde olmasindan dolayi, burada kalicidir. Kalici olmasinin bir sebebi ise, her defasinda PC'nizi açtiginizda BIOS'un islem yapmasidir. Isletim sisteminiz ile diger donanimlariniz arasinda bir bag kurmaya olanak saglar. Örnegin ses karti, modem gibi parçalari üzerinde barindiran bir anakart aldiginizda, anakartinizin üzerine takili olan aygitlarin listesini isletim sisteminize BIOS verir. Anakart üzerinden desteklenen bir donanimi iptal ettigimizde ise (örnegin, BIOS'dan anakartin ses özelligini iptal ettik) isletim sisteminiz bu aygiti artik görmeyecektir. Diger taraftan, BIOS bir yazilim oldugundan, anakartin dengeli + performansli çalismasi için kullanicilara ayar yapma olanagi sunuyor.
Bu paragraftan çikartacagimiz sonucu ise söyle özetlersek daha kalici olabilir: "BIOS, anakartinizin özelliklerini ve üzerine takili olan donanimlarin çalismasi için gereken parametreleri, kullandiginiz isletim sistemine aktaran, minik bir isletim sistemidir ve farkli markalarin ürettikleri farkli BIOS'lar var. Bunlar: AWARD, AMI ve Phoenix BIOS. Phoenix BIOS ile AWARD BIOS birleserek, bazi anakartlarda ikisinin ortak ürünü olan BIOS'lar kullanilmaya baslandi.
BIOS ILE DIGER DONANIMLAR ARASINDAKI ILISKI
BIOS'un minik bir isletim sistemi oldugunu ögrendikten sonra, diger donanimlar ile arasindaki baga biraz daha yakindan bakarsak, bu konuyu biraz daha pekistirmis olacagiz. BIOS'un görevlerini kategorize etmek mümkün. Anakartin üzerine takili olan donanimlarin çalisma adreslerini tayin etmek ve anakart tarafindan desteklenen özellikleri kapatmak-açmak ve bu özelliklerini degerlerini degistirmek, gözlemlemek.
BIOS, üzerine takili olan donanimlarin çalisma adreslerini, kullandiginiz isletim sistemine bildirerek, onlarin dogru düzgün çalismasina olanak taniyor. Normal sartlarda BIOS, aygitlarin çalisma adreslerini biraz cömert davranarak isletim sistemine yaptirmayi uygun görüyor. Ama bu her zaman isleyen bir yöntem degil. Kalabalik ek donanima sahip bir sistemde, bazi donanimlarin "çalisma adresleri", kullandiginiz isletim sistemi tarafindan ayni ataninca, çakisma dedigimiz olay ortaya çikiyor. Donanimlar kendi aralarinda, "burasi benim, surasi senin" gibi kavga ederler ara sira. Çogu zaman, ayni "çalisma adresine" sahip donanimlar kendi aralarinda bu yeri paylasarak sorun çikartmazken, bazilar ise inatçilik eder ve "yok arkadas burasi illa benim; sen git baska yere yerles" seklinde uyumsuzluk çikarabilir. Bu sayede iki donanimda birbirine küser ve ikisi de çalismaz. Ama, BIOS'a girip, aygitlarin kullanmasi gerektigi çalisma adreslerini (IRQ, DMA vs.) kendiniz belirlediginizde bütün her sey kuzu kuzu çalismasina devam eder. Diger taraftan, örnegin, anakartin açilista ilk olarak hangi aygiti (HDD, Floppy, SCSI) kullanmasini istiyorsaniz, bunu BIOS'dan halledebilmeniz mümkün. Iste bu örnekte oldugu gibi, anakartinizin destekledigi özelliklerini bu sekilde kullanabiliyorsunuz/degistirebiliyorsunuz.
Bu anlattiklarimizdan sonra, PC'yi açtiktan sonra nelerin oldugunu az çok kestirebilmemiz mümkün. Güç Dügmesine bastiktan hemen sonra, BIOS devreye giriyor ve POST (Power On Self Test) denen kisa bir analiz-test yapiyor. Bu analiz ile birlikte, üzerine takili olan PnP (Tak ve Çalistir) aygitlari tanimaya olanak sagliyor. Bir aksilik oldugunda bunu size yazili mesaj olarak ya da ses ile bildiriyor. Tahmin edeceginiz üzere, BIOS, -diger anlamda- PC'nizin boot etmesi için gereken bir sistemdir. BIOS olmaz ise, sistem açilmiyor. Bu konulara ilerleyen sayfalarda ayrintisiyla deginecegiz.
Ilk etapta, BIOS'da yer alan ayarlarin ne anlama geldigini ve hangisi kullanmanin avantajli olduguna bakarsak, ilerde anlatacagimiz performans ipuçlarina hem yabanci kalmazsiniz, hem de artik ayar yaparken fazla zorlanmazsiniz.
BIOS AYARLARI
BIOS ayarlarini, BIOS Setup adi verilen bir arabirim araciligi ile yapiyoruz. Farkli firmalarin BIOS'unun bulundugundan bahsedip, bunlarin AWARD, AMI ve Phoenix oldugunu söyledik. Hemen aklimiza bir soru gelecektir: BIOS ayarlari, bu BIOS sistemlerine göre farklilik göstermiyor mu? Hepsinde ayni görevleri yapan ayarlar bulunuyor. Ama bazen ifade edilme tarzlari farklilik gösterebiliyor. Bazi firmalar ise, BIOS'una kendine has özellikler ekleyebiliyor. Mesela Abit, kendi anakartlarindaki BIOS'larina Soft Menu II&III bölümünü ekleyerek, islemci hiz-voltaj ayarlarinin buradan yapilmasina olanak sagliyor.
Bir de arabirim farkliligi olabiliyor. Örnegin AWARD BIOS'un su anda iki farkli sürümü bulunuyor. Birisi Moduler digeri ise Medallion. Award Moduler BIOS, hepimizin asina oldugu BIOS arabirimine sahip. Award Medallion BIOS ise, Phoenix BIOS'un arabirimi ile AWARD BIOS'un özelliklerinin karismasindan olusmus. Zira belli bir süre önce Award BIOS ile Phoenix BIOS birlesmisti. Diger taraftan ise, anlatacagimiz ayarlar bütün BIOS'lar için geçerli. Farkli ayarlar söz konusu oldugunda ayri bir paragraf açip bunlari isaret edecegiz.
Simdi islemlere basliyoruz. PC'niz tam POST ekranindayken, Del veya F2 tuslarina basarak BIOS Setup'a girebilirsiniz. AWARD Moduler BIOS ile AMI BIOS'un baslangiç görüntüleri ayni olacaktir. AWARD Medallion BIOS ise daha önce bahsettigimiz gibi farkli.
NOT: Anlatacagimiz BIOS ayarlari, Award Moduler&Medallion BIOS Ver.6.00 ve AMI BIOS Ver.1.21C baz alinarak hazirlanmistir.
Ön-Not 1: Ayarlari degistirmek için ve tuslarini kullanabilirsiniz.
Ön-Not 2: Enabled: Etkin, Disabled: Iptal edilmis anlamina geliyor.
.
STANDART CMOS SETUP
ADVANCED BIOS FEATURES SETUP
ADVANCED CHIPSET FEATURES
INTEGRATED PERIPHERALS
POWER MANAGEMENT SETUP
PNP/PCI CONFIGURATION
PC HEALTH STATUS/HARDWARE MONITOR
LOAD FAIL SAFE DEFAULTS
LOAD OPTIMIZED DEFAULTS
SET SUPERVISOR & USER PASSWORD
SAVE AND EXIT SETUP
EXIT WHITOUT SAVING
STANDART CMOS SETUP Bios Listesine Dön
Bu bölümde, IDE aygitlarini ayarlayabilir/tanitabilir, saat/tarihi degistirebilir, hata kontrol denetiminin özelliklerini degistirebilirsiniz. Anakartinizi yeni aldiginizda yada pili bittiginde, genelde bu bölüme girip IDE aygitlarimizi tanitir, saati ve tarihi ayarlariz. Diskimiz hangi porta takiliysa, örnegin Primary Master portunun üzerine gidip ENTER tusuna basmamiz yeterli oluyor. Bu sekilde diskimizin kafa sayisi, silindir sayisi otomatik olarak algilanacaktir. Fakat bazi eski tip sabit disklerde, bu ayarlari kendimiz ayarlamak zorundayiz. Bu ayarlari kendiniz ayarlamak istiyorsaniz, ilgili porta gelip ENTER tusuna basin ve Access Mode veya Type'i user defined yaparsaniz, Kafa sayisi gibi ayarlari kendiniz ayarlayabilecek konuma geleceksiniz.
Sabitdiskler : Burada Primary Master' dan Secondary Slave'e kadar,mevcut bulunan Onboard EIDE Controller'a uygun olan maximum mevcut dört baglantiya uyan cihaz ayarlari bulacaksiniz. "Type" için normal durumda ayar imkani olarak, öncelikle çok eski MFM ve RLL sabit diskleri için anlami olan 46 parametre bulunmaktadir, ayrica "None" ,"Auto" ve "User" seçenekleri diger seçeneklerdir."None" yani "olmayan sabit disk" bir SCSI sürücüsüne uyan bir Controller ile isletildiginde dogrudur, çünkü en sonuncusu çogunlukla ayri bir SCSI BIOS yoluyla kendi parametre yöntemini kullanir.Bunun yerine "Auto" seçildiginde,BIOS, sistem baslatiminda bagli bir EIDE sabitdiskinin konfigürasyon sektörünü okur ve böylelikle bildirilen platin parametresini kabul eder. Bu hemen hemen her zaman iyi sonuç verir.Çünkü sabitdisk önceden farkli bir Mapping kullanan,
yani silindir, kafa ve sektörlerinde mantik ayrimi için baska bir hesap tablosu kullanan baska bir (E)IDE adaptörü ile isletilir.
Dedigimiz gibi, eger aygitlari otomatik olarak algilatmak istiyorsaniz, ilgili IDE portunun üzerine gelip ENTER'a basin. Eger, IDE aygiti takilmayan kanallar var ise, bu bölümleri tuslari ile None konumuna getirin.
Drive A/B: Bu bölüm disket sürücünüz içindir. Eskiden PC'lerde iki tane disket sürücü bulunabildiginden A ve B seçenekleri konmus. Ama artik tüm PC'lerde bir tane disket sürücü var. Bu durumda bunlardan bir tanesini ayarlayip, digerini None (yani sürücü yok) yapmaniz gerekiyor. Günümüzde disket sürücüler genelde 1.44 MB 3.5 in. Oldugundan bu ayar bu sekilde yapilir. Bazi sürücüler 2.88 MB'lik disketleri de okuyabilmesine karsin, bu diskler piyasada yok. Eger A'yi None yapip, B'yi 1,44 MB 3.5 in olarak ayarlarsaniz, disket sürücünüz harfi A degil, B olur.
Floppy 3 Mode Support: 1,2 MB'lik bazi disketleri okuyabilen disket sürücüleri kullanmak istedigimiz zaman kullanacagimiz bir özellik. Genelde Japonya'da kullanilan bir standart. Normalde Disabled olarak gelir. Disket sürücünüz bu standardi destekliyor ise, tanimladigini disket sürücü harfine göre A veya B'yi seçerek, bu özelligi aktif hale getirebilirsiniz.
Video: Bu seçenek ekran kartinizin türünü belirler. CGA 40, CGA 80, Mono türündekiler artik çok eskide kaldigindan bu ayar EGA/VEGA seklinde kalmalidir.
Halt On: Sistem açilirken, BIOS'un karsilastigi hangi bir hatada/hatalarda, sistemi durduracagini belirler. "All Errors" seçenegi aktif iken, BIOS'un karsilastigi her hatada sistem durur ve size hata mesaji belirtir. "All, But Diskette" seçenegi, disket sürücü hatalari hariç diger hatalarin hepsine sistem kendini açilista durdurur. "No Errors" seçenegi seçildiginde, sistem herhangi bir hatayi gözetmeksizin açilisina devam etmeye çalisir.
Fakat hatalari görebilmek amaciyla, bu seçenegin "All Errors" seklinde kalmasi tavsiye edilebilir.
Memory: Burada ayarlanacak bir sey yoktur.Sistem sadece ne kadar anabellek bulundugu konusunda bilgi verir.Standart olarak ilk Megabyte 640K "Base Memory" ve 384K "Other Memory" için olan degerle beraber, "Total Memory" altinda söz konusu toplam bellek olusur.
Report No FDD for Win95: Windows 95’in kötü bir huyu vardir, sisteminizde disket sürücü olmasa bile varmis gibi davranip sorun yaratabilir. Eger sisteminizde disket sürücü yoksa ve Windows 95 kullaniyorsaniz, bu ayari aktif hale getirin, sorunlar çözülsün. Aksi halde varsayilan degerinde birakin.
ADVANCED BIOS FEATURES SETUP Bios Listesine Dön
Sistem özelliklerini belirleyen ayarlari bu bölümden degistirebilir, iptal edebilir, etkin hale getirebilirsiniz. Bu bölümdeki bazi ayarlar, default halde, yani BIOS'un kendisinin önerdigi halde kalmalidir. Bu arada, ekranin alt bölümünde, ayarlari nasil degistireceginiz ve nasil yardim alabileceginiz ile ilgili ayarlar mevcut.
Virus Warning: Eger bu ayar etkin edildiginde (enabled), sabit disk(ler)inizin boot bölümüne bilgi yazilmaya çalisildigi zaman bir uyari mesaji çikarir. Bu özellik normalde iptal edilmis halde [Disabled] geliyor. Eger isletim sistemi yüklerken sorun çikmamasini istiyorsaniz, bu ayarin [Disabled] konumunda olmasina özen gösterin. Isletim sistemini yükledikten sonra bu ayari aktif konuma [Enabled] getirebilirsiniz.Çogu BIOS’da rastladigimiz bu seçenek, sanildiginin aksine bir dahili virüs korumasi degil.Bu seçenegi aktiflestirdiginizde bir uygulama sabit diskinizin boot sektörüne yada partiton tablosuna yazmaya kalkistiginda anakartiniz alarm verir, ama bu her zaman virüs demek degildir. Örnegin, bu seçenek aktif oldugunda Windows kurmaya çalistiginizda da virüs uyarisi alirsiniz. Windows 95 ilk çiktiginda yayilan “bu isletim sistemi virüslü, kurmaya kalktim sistem alarm verdi†efsanesi iste buradan çikmisti. Sanildiginin aksine, sisteminizin genelini virüslere karsi korumak gibi bir özelligi de yoktur, dolayisiyla bu seçenegi aktif hale getirip, sisteminizi virüslere karsi tamamiyla güvende zannetmeyin.
CPU Internal Cache: Su saatten sonra takacaginiz tüm islemciler dahili önbellege (Internal Cache), yani Level1 önbellege sahip oldugundan, bu ayar Enabled konumunda olmalidir.
External Cache: Kullandiginiz islemci eger Level2 önbellek tasiyorsa, ki artik satilan tüm islemciler tasiyor, bu ayari da Enabled konumuna getirmeniz gerekiyor. Eger Celeron 266 gibi, Level2 önbellege sahip olmayan bir islemci kullanirsaniz, bu ayari Disabled konumuna getirebilirsiniz. Aksi takdirde bazi sorunlar yasabilmeniz olasi. Performans açisindan bu ayar çok önemli oldugundan, bu ayara dikkat etmenizi öneriyoruz.Zira bu ifade biraz aldaticidir çünkü genel olarak durada Second-Level Cache açilir ya da kapatilir.Burada bu önbellegin gerçekten anakartta takili olup olmamasi önemli degildir..Bir çok 586 islemcilerde, Pentium II'lerdeki islemci modülleri üzerindeki veya Pentium Pro'lardaki islemci içinde oldugu gibi, "Enabled" her durumda verimi artirmaktadir.Bunula beraber, isletim sistemlerinin kurulumunda veya eski DOS oyunlarinin kullaniminda bir acil durum freni olarak bir yada iki Cache bellegin de deaktive edilmesi tavsiye edilir.Aksi taktirde çok hizli geçecektir.
CPU Level2 Cache ECC Checking: ECC, bellek hatalarini belirleyip, düzeltmeye yarayan bir sistemdir. Bu seçenegi aktif hale getirmeniz, islemcinin kullandigi Level 2 tampon bellegin ECC fonksiyonuna sahip olup olmamasini belirler. Güncel islemciler L2 cache belleklerini islemcinin içinde tasidiklari için bu ayarin anlami kalmiyor. Bu ayar daha çok L2 tampon bellegin islemci çekirdeginin disinda oldugu sistemler için geçerli. Aktif hale geldiginde, performansa çok ufak miktarda olumsuz etkisi olacaktir.
BIOS Update: Bu özellik, BIOS'a yerlestirilmis, islemciyi gereken bilgiyi güncelleme yapan bir özelliktir. Bu ayar varsayilan olarak [Enable]'da iken, boot esnasinda bütün islemci bilgisini yükleyecektir.
Processor Number Feature: Islemci seri numarasi, herhangi bir numara olup, üretilen her Pentium III islemcide bulunup, Internet üzerinden kullaniciyi ayrit etmeye yaramakta. Eger gelismis güvenlik isleriyle ya da Internet üzerinden is yapiyorsaniz bu ayari [Enable] yapin. Aksi takdirde [Disabled] konumuna getirebilirsiniz.
Not: Bu ayar sadece Pentium III islemcili bir bilgisayarda etkindir.
Quick Power On Self Test: Bu ayar aktif konumda iken [Enabled], BIOS, test-analiz etme süresini kisaltarak açilisi kisaltarak, bilgisayarin açilmasini hizlandirabilirsiniz. Örnegin bu ayar [Enabled] konumunda iken, bellek sadece 1 kere sayilacaktir. Aksi takdirde 3 kere sayilir. Güvenilirlikleri zaten ispatlanmis bilgisayarlarda böylelikle açilis hizlanir.Gerektiginde iptal edilmesi gerekebilir.Asgari çevirme sayilarina ulasmalari için oldukça uzun zamana ihtiyaç duyan eski sabit diskler, bu kisa süre içerisinde kendilerini sisteme tanitma firsati bulamayabilirler.
NOT: AWARD Medallion BIOS'da, "Quick Power On Self Test" ayari, Boot menüsünde bulunuyor.
Delay IDE Init: Bazi eski sabit disklerin, çalismaya baslamasi ile kullanima hazir olmalari arasinda belli bir süre gerekmektedir. Eger bu kadar antika bir diskiniz varsa, diskinizin hazir olmasi için gereken süreyi buradan ayarlayabilirsiniz. Sistem, açilmadan önce diskinizin kullanima hazir hale gelmesini bekleyecektir.
First/Second/Third Boot Device: Sisteminiz açilirken, ilk olarak hangi aygittan açilmayi deneyecegini ayarlamak içindir. First Boot Device ayarini [HDD-0] moduna getirirseniz, BIOS diger boot edilebilir aygitlari aramadan isletim sisteminizi yükleyecektir. Bilgisayariniz Disket veya CD-Sürücüden açmaniz icap ettiginde, First Boot Device seçenegini degistirebilirsiniz.
NOT: AWARD Medallion BIOS'da, Boot sirasini seçmek için Boot menüsüne gitmeniz gerekiyor.
Boot Sequence ya da Boot Other Device: Yeni anakartlarda, sistemin sira ile hangi araçlardan açilabilecegini seçtigimiz kisimda, bir de bu seçenek var. Anlami ise, sistemin eger belirttigimiz cihazlardan açilamazsa, baska cihazlara da erisip erismeyecegini belirlemek. Örnegin siz sistemin açilacagi cihazlari sirasiyla Hard Disk, CD-ROM ve SCSI olarak seçtiyseniz ve bu seçenegi de aktif hale getirdiyseniz, sistem bu cihazlardan boot edemezse, bu sefer disket sürücüyü de kontrol edecektir.
Swap Floppy Drive: Eger sisteminizde iki tane Disket Sürücü var ise, bu ayari etkin ederseniz [Enabled], A sürücüsü B gibi; B sürücüsü de A sürücüsü gibi davranacaktir. Ayrica bu ayar "Enabled" oldugunda her iki Floppy sürücünün ayarlari BIOS ortaminda degistirilecektir.Bu, hem 3.5 inç sürücüye hem de 5.25 inç sürücüye sahip olundugu ve degismeli olarak her ikisinden de Boot edilmek istenmesi durumunda pratiktir.Bu seçenegi olmayan BIOS’larda ayni isi yapmak için sistemi söküp, sürücülerin kablolarini degistirmeniz gerekecektir.
Boot Up Floppy Seek: Eger bu ayar [Enabled] konumuna getirilirse, BIOS disket sürücünüzün 40 veya 80 izli olup olmadigini kontrol eder. Sadece baslangiçta bu kontrol yapilir. [Disabled] ederseniz, sistem çalistigi esnada, kafasi estikçe disket sürücüyü kontrol edebilir. Dolayisiyla bu ayar [Enabled] konumunda kalmalidir.
Floppy Disk Access Control: Eger mevcutsa,bu ayar ile Floppy sürücüsü normal yazma ve okuma isletiminden "R/W" sadece okuma isletimine "Read Only" geçer.Istenmeyen bilgi hirsizligini önlemek için,çalisan program BIOS civarinda olmali ve Floppy Controller'a direkt baglantisi bulunmamalidir.Bundan baska Setup ayarlarinin bir Password yoluyla desteklenmesi gerektigide unutulmamalidir.
Boot Up Numlock Status: Bu ayar aktif hale geldiginde [Enabled], açilista otomatik olarak Num Lock'u açar. [Enabled] olarak kalmasini öneririz.
Boot Up System Speed: Bu seçenek bulunuyorsa burada açilistaki sistem hizi "high" (yüksek=normal isletim) veya "low" olarak ayarlanabilir.Bunun nasil yapilacagi - frekansin azaltilmasi, Cache bellegin kapatilmasi anakartin özelliklerine baglidir.Yavas bir sistem örnegin oynanamayacak derecede hizli çalisan ve eski DOS oyunlari için tercih edilebilir
Gate A20 Option: Bu ayar ile A20 kapisinin nasil islenecegini belirler. A20 kapisi, 1 MB'tan büyük bellekleri adreslemek için, önceden klavyelerde kullanilan bir aygit idi. Su anda anakartlar bu özelligi kendi üzerilerinde tasimaktadir. Bu ayari önerilen seçenekte birakmak faydali olacaktir.
Typematic Rate Setting: [Enabled] konumundaysa, asagidaki iki ayari degistirebilirsiniz. Güncel sistemlerde genelde devre disidir, bizim önerimiz de varsayilan degerlerde birakmaniz.
Typematic Rate: Basili tutulan klavye tuslarini sistemin algilama hizini belirler. Örnegin, 6 seçiliyse, bir tusu basili tuttugunuzda saniyede 6 karakter yazar.
Typematic Delay: Bir klavye tulu basili tutuldugunda, ilk karakterin görüntülenmesi ile ikinci karakterin görüntülenmesi arasindaki gecikme süresini belirler. Bu ayar 250, 500, 750 ve 1000 milisaniye olarak seçilebilir.
Security Option: BIOS'a sifre koydugunuzda, güvenlik sorgulamasini nerede yapacagini buradan seçiyorsunuz. Örnegin [Setup] ayari seçildiginde, BIOS'a sifre koysaniz bile, sistem normal bir sekilde açilacak ama BIOS Setup'a girdiginizde sifre isteyecektir.
Ayni sekilde, [System] ayari seçilirse, sifre sorgulamasi açilista da yapilacaktir. Ilerleyen bölümlerde , sisteme nasil sifre koyacaginizi anlatacagiz.
OS Select for DRAM > 64 MB: Eger 64 MB'dan fazla bellek ile IBM'in OS/2 isletim sistemini kullaniyorsaniz, bu ayari [Enabled] konumuna getirmelisiniz. Aksi takdirde, [Disabled] konumunda olmalidir.
Video BIOS Shadow: [Enabled] konumunda iken, Ekran Kartinin BIOS bilgilerini RAM'a aktararak, bu bilgilere hizli ulasimi saglar.
PS/2 Mouse Function Control: "Auto" ayari bulundugunda,BIOS sistem basladiginda PS/2 Mouse arar. Bulunmadiginda, Interrupt hatti IRQ12'yi diger amaçlar için bos birakilmalidir. "Disabled" ile bos birakma olayi kaçinilmaz hale gelmektedir.
xxxxxx - xxxxxx Shadow: Sisteminize taktiginiz diger ROM'a sahip kartlarin ROM bilgilerini RAM'a aktarmak için kullanilan ayardir. Bu islemi yapabilmek için, kartlarin bulundugu adresleri bilmeniz gerekiyor. Ayrica, her ROM'un bellege aktarimi, 640K ile 1024K arasinda bir bellek alani tükettiginden, bu ayarlarin hepsinin [Disabled] konumunda olmasi önerilir.
System/Video BIOS Shadow: Bu ayarlar "Enabled" konumunda, yavas Firmware-bellek yapi taslarinin içeriginin belirgin ve daha hizli olan ana bellege yansimasini etkiler.System BIOS seçenegi artik *** olarak bulunmamaktadir ve bunun yerine hemen otamatik olarak yansitilmaktadirlar.Bu ayarlar,herseyden önce DOS ortaminda büyük hiz artisi saglamaktadir.
PCI/VGA Palette Snoop: Normalde bu seçenek "Disabled" olarak durur. Sadece çok eski video yakalama (capture) ve MPEG oynatma kartlari tarafindan kullanilir ve bu kartlarin, ekran görüntüsünü yakalamasini saglar.Istenirse ISA temelli MPEG veya video kartlarinin, PCI grafik kartlarinin o anki aktif renk pletini kullanmasina izin vermek için aktif yapilabilir.Sözü edilen ISA kartlari,çikti bilgilerini direkt grafik kartinin ekran bellegine yazarsa, sunumdaki renk hatalarindan kaçinilmis olur.
Run VGABIOS if S3 Resume: Sadece çok yeni anakartlarda gördügümüz bu seçenek, Suspend-to-RAM (STR) moduna girdikten sonra kendine gelemeyen ekran kartinizi, yeniden çalismaya ikna etmenizi saglar. Eger sisteminiz bekleme (stand-by) durumuna geçtikten sonra, yeniden sistemi kullanmak istediginizde bütün cihazlar çalismaya basliyor ama monitöre görüntü bir türlü gelmiyorsa, bu seçenegi aktif hale getirin.
ADVANCED CHIPSET FEATURES Bios Listesine Dön
Bu bölümde, anakartinizin ve sistemi olusturan parçalarin kritik özellikleri hakkinda oynamalar yapacaginiz bölüm. Çogu deger, varsayilan ayarlarinda birakilmali. Eger yanlis bir ayar yapilirsa, sistemde stabilite sorunlari vs. bas gösterebilir. Dolayisiyla, verecegimiz önerilere kulak vermeniz, menfaatiniz icabidir.
SDRAM Configuration: SDRAM Modüllerinizi hizlarini ve özelliklerini bu menüden ayarlayabiliyorsunuz. [By SPD] ayarina getirirseniz, bellek modülünüz üzerinde bulunan SPD (****** Presence Detect) entegresi tarafindan saglanan bilgiler esliginde, kullandiginiz bellek zamanlamalari belirleniyor. Award Moduler BIOS'da bu ayar yok. Dolayisiyla asagida açiklayacagimiz bölümlerde, Bellek ayarlarini degistirecekseniz, çok dikkat etmeniz gerekiyor. Award Medallion BIOS'da var. Eger bu ayari [User Define] yaparsaniz, asagidaki ayarlar aktif olacak ve bellek zamanlamalarini siz kendiniz ayarlayabileceksiniz.
Bank x/x+1 DRAM Timing: Güncel VIA yongasetli anakartlarda bulunan bu seçenek, farkli DIMM slotlarina taktiginiz bellekler için, farkli farkli zamanlamalar atayabiliyorsunuz. Bu ayar normalde, [10ns] modunda geliyor ve bu ayarlarda sorun yasamiyorsunuz. Belleginizin üzerinde yazan verilere göre ve bulundugu DIMM slotuna göre, erisim süresi ayarlarini buradan degistirebilirsiniz.
SDRAM Cycle Length: Iste bellek performansinizi etkileyecek bir ayar. Varsayilan olarak [3] ns seklinde geliyor. SDRAM Cycle Length, kabaca, bilgisayariniz bellekte bir arama emri verdikten sonra bu bilginin aranmasina kadar geçen gecikme süresine denir. Düsük olmasi daha iyidir. Kaliteli belleklerde bu süre 2 ns oldugundan, belleklerinizin üzerinde yazanlara göre, bu ayari 2 ns yapmaniz önerilir. Eger stabilite sorunlari yasarsaniz, tekrar [3] ayarina getirin.
System /Video BIOS Cacheable: Bu her iki seçenek de , Shadow RAM'de yansitilan BIOS parçalarin
tampon bellekte islenip islenmeyecegini bildirir.Çogunlukla BIOS rutinlerine basvuran DOS yazilimi "Enabled" seçilmesi ile beraber kolay hiz artisi saglanmaktadir.Modern isletim sistemleri BIOS erisimlerini hada iyi Driver'lar yolu ile yapmaktadirlar.
SDRAM RAS to CAS Delay: SDRAM aktif komutu ile oku/yaz komutu arasinda geçen gecikmedir. Not: Bu ayar AWARD Moduler BIOS'da kullanilmamaktadir. AWARD Medallion BIOS'da bulunmaktadir.
SDRAM RAS Precharge Time: Bu ayar, SDRAM'in görevsiz kaldigi zamandan, komut gelene kadar geçen zamani kontrol eder. Normalde 3 ns seklinde kalmalidir.
SDRAM Cycle Time: Bu ayar, SDRAM parametreleri olan Tras ve Trc yönetimi için kullanilir. Tras, SDRAM'in aktif komutu ile hazir olma durumuna geçene kadar gereken minimum saat vurus sayisi kontrol eder. Trc ise, SDRAM'in aktif olmasi ile tekrar aktif olmasi için gereken minimum saat vurusu sayisini belirler. Bu ayarlari anakartiniz kitapçiginda tavsiye edilen sekilde kullanmanizi öneriyoruz.. NOT: Bu ayara, AWARD Medallion BIOS'da rastladik.
DRAM Clock: Kullandiginiz bellegin çalisma hizini bu ayar ile belirleyebilirsiniz. Bu ayar Güncel VIA yongasetli anakartlarda bulunuyor. Bu ayar ile, belleklerinizi, sistem çalisma hiziyla asenkron çalistirabileceksiniz. Örnegin Celeron islemci kullandiginizda, normal de sistem hizi 66 MHz'dir. Bu ayar normalde [HostCLK] modunda geldiginden, bellekleriniz de 66 MHz'de çalisacaktir. Fakat bu ayari, [HostCLK+33MHz] moduna getirirseniz, bellekleriniz 33 MHz daha hizli yani 100 MHz de çalismaya baslayacaktir. Ayni sekilde, 100 MHz sistem veriyolu hizi ile çalisan bir islemci kullandiginizda, [HostCLK+33MHz] moduna geçtiginizde bu sefer bellekleriniz 133 MHz'de çalisacak ve belleklerinizden maksimum performansi alacaksiniz. [HostCLK-33MHz] ayarini seçerek ise, belleklerinizi 66 MHz de çalistirabilirsiniz. 133 MHz sistem veriyolu hizinda çalisan bir islemci kullandiginizda, bellek hizinizi artik daha fazla arttiramiyorsunuz ve seçenek olarak sadece [HostCLK ve [HostCLK-33 MHz] kaliyor. NOT: Bu ayar, güncel VIA yonga setli anakartlarda bulunmaktadir.
.