Ana Menü Android Telefon Yazılım Rom Destek Teknoloji Sitesi

GENEL OLARAK HATALAR VE HİLELER



Muhasebe kontrolünün ana hedefinin ve esas konusunun çalışma düzenini incelemekten , düzensizlik ve yolsuzlukları tespit etmekten ibaret bulunduğunu belirtebiliz. Düzenli bir muhasebeden anlaşılan yanlışlık ve hilelerin bulunmasıdır.

Bu durumda muhasebe denetiminin başlıca amacı yanlışlık ve hilelerin aranmasıdır. Yanlışlık ve hileler kısaca muhasebe prensip ve kurallarına uymayan davranışlar olarak adlandırılır. Her iki düzensizlik arasında ayrılık kasıt bulunması ile belirlenmektedir.

Yanlış ve hatalada kasıt yoktur.Bilgisizlik ve ihmal vardır.Bu ayrıma şöyle bir örnek verebiliriz. Sabit değerlere geçirilmesi gereken bir makinanın genel giderlere kaydedilmesi muhasebe prensiplerinin bilnmemesinden veya dikkatsizlikten ileri geliyorsa bu yanlışlık sonucudur.

Geniş ölcüde yapılan çeşitli yanlışlık ve hilelerin birbirinden ayrılması kast usurunun ortaya çıkmasına bağlı bulunduğundan bu ayrımın yapılması her zaman kolay değildir Nitekim de biraz önce verilen örnek bunu açıkça gösterir. Acaba söz konusu makinanın giderlere geçilmesinde kast unsuru varmıdır. Bunun ancak muhasebenin öteki işlemlerinin denetlenmesi sonunda belli edilmesi mümkün olabilir. Bunun yanında karı azaltmak için yapılan başka yanlışlıklar kastı destekler.Yolsuzluğun oldukça yüksek ve uzun yıllar kullanma kabiliyeti bulunan bir makinanın sabit değerler yerine giderlere geçirilmesi maddi bir olay üzerinde gürülmüş ve durum denetim sırasında kayıtlara dayanarak tesbit olunmuştur. Bu denetleme fonksyonunun ilk safhasıdır. İkinci safhada bunun üzerinde kast olup olmadığı araştırılacaktır.

Yanlışlık ve hileleri birbirinden ayırmak bazı hallerde mümkün olabilmektedir. Bazı prensipler sayesinde yanlışlık ve hilelerin birbirinden ayrılması mümkün olabilmektedir.



a) Olağanüstü durumlar dışında önemli düzensizlikler hile olarak kabulediler. Zira özellikle büyük işletmelerin hesap işleri organizasyonunda bulunanlar ve hata organizasyonunda görev almış kisilerin muhasebenin ana prensip ve kurallarını bilmemeleri mümkün değildir Bu sebeple muhasebenin esas prensiplerine aykırı hareketler çoğunlukla yanlışlık değil hile olarak kabul edilmektedir.

b) Herhangi bir muhasip muzaaf usulün karşılıklı kontrol mekanizmasından bir düzensizliğin mevcut olduğunu otomatik olarak öğrendikten sonra bu hatayı maskelemek amacı ile telafi edici bir kayıt yapıldığı takdirde ortada iyi niyet bulunduğunu ileri sürmeye gerek yoktur. Muhasibin iyi niyeti bulunsa idi bunu düzeltme yoluna gitmesi gerekirdi oysa muhasip birinci yanlışlığı ikinci bir yanlışlıkla örtbas etmek istediğine göre hileli durumun varlığını kabul etmek zorunludur.

c) Aynı düzensizliğin sık olarak tekrarlanması halinde bir kastın mevcut olduğunu kabul etmek gerekir. Bu konuda kesin karara varmadan önce olayın ne gibi koşullar altında meydana geldiğini araştırmakta yarar vardır.

İşletmenin hesap planında ayrı mahiyetteki işlemler için birbirine benzer hesap adlarının kullanılması yanlışlıkların devam etmesine neden olabilir. Bu gibi hallerde işletmenin kastı bulunduğunu ileri sürmek yerine düzensizliğe sebep olan organizasyon hatalarının düzeltilmesi yoluna gidilmelidir



Saydığımız olayların aksine düzensizlik ilk defa meydana gelmişse böyle bir düzensizlikten yarar sağlanması bahis konusu olmamaktadır.





A Muhasebe hataları :



Muhasebe hataları unutkanlık dikkatsizlik ve bilgisizlik yüzünden muhasebe ile ilgili işlem kayıt ve hesaplarda yapılan yanlışlıklardır. Genelde kasıt unsuru taşımayan yanlışlıklardır.



İşletmelerin muhasebe kayıtlarında karşılaşılan belli başlı muhasebe hataları 5 başlık altında toplanır.



a ) Matematik Hataları :

Muhasebe sisteminde yapılmak durumunda kalınan hesaplama işlemlerinde yanlışlıklardır. Genellikle hesapların bakiyeleri hesaplanırken yapılan toplama ve çıkarma hataları şeklimde ortaya çıkar.



Örneğin ; genel yönetim giderleri hesabının borç bakiyesi 110.000.000.-TL iken 120.000.000.-TL olarak hesaplanması ve dönem kar veya zararı hesabına bu şekilde aktarılması gibi.



b) Kayıt Hataları

Belgeleri muhasebeleştiriken kayıtlarda yapılan rakam ve hesap yanlışlıklarına denir Kayıt hatalarını 3 grupta toplamak mümkündür.



1)Belgelerdeki rakamın defter kayıtlarına yanlış yazılmasıdır. Bu hata çoğunlukla rakamda yer alan sıfırların eksik yada fazla yazılması veya takdim tehir diye adlandırılan rakamların yer değiştirmesi şeklinde kendini gösterir.

2)Bir işlemin yanlış algılanması sonucunda ait olduğu hesaba değil başka bir hesaba kaydedilmesidir.

Örneğin mal satışı karşılığı alınan 1.500.000.-TL değerindeki senedin sonradan tahsil edilmesi üzerine alacak senetleri hesabına yapılması gereken kayıtın satış hesabına yapılması gibi

3) Muhasebeleştirme sırasında ilgili hesabın borç ve alacağın karıştırılması biçiminde ortaya çıkar. Örneğin müşteriden alınan 5.000.000.-TL’ lik senedin aşağıdaki gibi kaydı.









_________/_________



120 Alıcılar Hesabı 5000.000.-



121 Alacak Senetleri h. 5.000.000.-

_________/_________

Böyle yanlış kayıtların düzeltilmesi ise kayıtlara alınan tutarı iki katı ile ters kayıt düşerek yapılır şöyleki;



_________/_________



121 Alacak Senetleri H. 10.000.000.-



120 Alıcılar H. 10.000.000.-

_________/_________



c) Nakil Hataları

Yevmiye defterindeki muhasebe kayıtlarının başka bir sayfaya veya defteri kebir gibi başka bir deftere aktarılırken yapılan yanlışlıklardır. Nakil hatalarıda iki şekilde yapılmaktadır.



1) Yevmiye defterindeki muhasebe kaydı başka bir sayfaya veya deftere aktarılırken rakamda hata yapılır Örneğin yevmiye defterinde 150.000.-TL olan kayıt defteri kebirde ilgili hesaba 100.000. TL olarak geçirilmiştir..

2) İlgili hesapta yanlışlık yapılmış olabilir .Örneğin , taşıtlar için alınan 5.000.000.-TL lık akaryakıtla ilgili yevmiye kaydı aşağıdaki gibi iken ;



_________/_________



770Genel Yönetim Giderleri h. 5.000.000.

100 Kasa h. 500.000.

_________/_________

Bu kayıt defteri kebirde taşıt giderleri yerine taşıtlar hesabına Linklerin Görülmesine İzin Verilmiyor Üye ol Veya Giriş Yap olarak nakledilmiştir.



d)Unutulma ve Tekrarlama

İşletmeye ait alış satış gider gibi işlemlerin ilgili döneme kaydedilmemesi veya kayıtlara hiç alınmaması unutma hatasıdır.

Örnek satış faturalarının bir veya bir kaçının kaydedilmesinin unutulması birden fazla dönemi ilgilendiren giderlerin tek bir yıl kayıtlara yansıtılması gibi

Tekrarlama ise unutmanın tersine bir işlemin defter kayıtlarına iki defa geçirilmesidir .Mükerrer kayıtta denilen bu hata çoğunlukla ödemesi sonradan yapılan işlemlerin hem belge aslı ile hem de ödeme sırasında iki defa muhasebeleştirilmesi olarak görülür. Proforma fatura kullanan işletmelerde sık rastlanır.



e) Bilanço Hataları

Bilanço hataları üç grup halinde ele alınabilir.

1)İşletmenin aktif ve pasifinde bulunan kıymetlerin değerlemesi ile amortisman ve karşılık ayrılması konularında muhasebe ilkelerine , ticari kurallara ve yasa hükümlerine uygun hareket edilmemesi sureti ile ortaya çıkan hatalardır. Kısaca bu tür hatalara değerleme hataları da denilebilir.

Dönem sonundaki mal mevcudunun yüksek veya düşük değerlenmesi aktifleştirilip amortismana tabi tutulması gereken harcananın doğrudan gider yazılması ile amortisman ve karşılıkların yanlış ayrılması belli başlı değerleme hatalarıdır.

2)Bilançoda niteliği belirsiz ve kapalı hesapların bulunmasıdır. Mahiyeti anlaşılmayan muvakkat ve mutavassıt hesaplar gibi. Bu tür bilançonun açık anlaşılır olma niteliğine uymaz. Bilanço üzerinden işletme ile ilgili sağlıklı analiz yapılmasını önler, tek düzen hesap planı uygulanmasında bu sakınca büyük ölçüde giderilmiştir.

3)Aktif ve pasif hesapların karşılaştırılarak tek bir hesapta birleştirilmesidir. Alacaklar ve borçlar hesabın karşılaştırılarak tek bir hesapta birleştirilmesidir. Bu hataların dönem sonucuna hiçbir etkisi olmaz ama bilanconıun açıklık , sadelik, anlaşılır olma ilkelerine aykırıdır. Bilanço analizini güçleştirir,yanıltıcı olabilir.



B Muhasebe Hileleri :

Belli bir amaçla işletmenim işlem kayıt ve belgelerinin bilerek tahrif edilmesine muhasebe hileleri denir Muhasebe hileleri muhasebe hatalarının tersine bilinçli olarak yapılırlar.

Muhasebe hilesi yapmanın amaçları çok çeşitli olabilir. Bunları şöyle sıralamak mümkündür.

• Zimmetlerin gizlenmesi

• Ortakların birbirini yanıltma istekleri

• Daha az kar dağıtma isteği

• Yolsuzlukları gizlenmesi

• Hak edilmeyen teşviklerden yaralanma arzusu

• Vergi kaçırma düşüncesi



Muhasebe hataları kayıtlar üzerinde yapılırken muhasebe hileleri ağırlıklı olarak belgeler üzerinde ve isteyerek yapılır. Hilelerin belgeler üzerinde ve bilinçli olarak yapılması nedeni ile muhasebe sistemi içinde kendiliğinde ortaya çıkarılması beklenemez. Ortaya çıkarılması güçtür Deneticinin görevi revizyon sırasında varsa bu tür hileleri belirleyip ortaya çıkarmaktır .Bu konuda başarı sağlamak tamamen deneticinin formasyon, tecrübe ve becerisine bağlıdır. Bu nedenle deneticilerin çok dikkatli ve araştırmacı olması zorunludur.

Muhasebe hilelerinde 6 başlık altında toplamak mümkündür



a) Kasdi Hatalar

Muhasebe hataları bilgisizliğe, dikkatsizliğe dayanır. Ancak söz konusu hatalar belli bir amaçla bilerek yapılırsa kasdi hata olur ve muhasebe hilesi sayılırlar. Kast olduğunu tespit cok güctür.



b) Kayıt Dışı İşlemler

Bilindiği gibi işletmelerin her türlü işlem ve kayıtlarının belgelere dayanması gerekir. Bir kısım işlemlerin belgesiz yapılması ve defterlere yansıtılmamasına kayıt dışı işlem denir. Kayıt dışı işlem alış faturası almamak alınan faturayı gizlemek ve satış faturası düzenlememek sureti ile yapılır. Kayıt dışı işlemlerle sağlanan kaynaklar ya işletme dışında bir yerde( bankalardaki özel hesaplar gibi) toplanır yada bilançonun pasifinde yer alan kapalı hesaplar içinde gizlenir.



c) Zamanında önce veya sonra kayıt



Kayıtların VUK hükümlerine göre ( VUK Md.219) yapılması gerekir.

d) Uydurma hesaplar

Fiktif kişiler adına uydurma yanıltıcı hesap açılmasıdır .Uydurma hesaplar belgenin ve kayıt dışı olarak yapılan işlemleri denkleştirmek amacı ile kullanılır. Gerçek bir kişiye yüksek bir bedelle ancak faturasız satılan mala fiktif bir isime düşük bir bedelle satılmış bir fatura edilir. Bu suretle aradaki fark gizlenmiş olur Aynı şekilde gerçekte imalata verilen ve mamul mal imal ederek mamul şeklinde faturasız satılmış işlem uydurma bir kişiye hammadde olarak satılmış gösterilebilir.

Uydurma hesaplar aracılığı ile maliyet şişirilmesi ise gerçekte faturasız alınan bir malın veya yaptırılan bir hizmetin fiktif bir kişi adına yüksek bedelli bir belge düzenlemesi suretiyle gerçekleştirilir. Bu kişiler vergiye tabi olmayan veya götürü usulde vergiye tabi olan kişilerde olabilmektedir.

e) Belge sahtekarlığı

Gerçek olmayan bir işlemi olmuş gibi göstermek için düzenlenen belgeye sahte belge denir. Belge sahtekarlığı iki şekilde gerçekleşir. Birincisi hem belgenin hemde içeriğin gerçek olmamasıdır.

Tam anlamıyla naylon fatura kullanımıdır. İkincisi faturanın kendisi gerçek olup içeriğim gerçeğe uygun olmamasıdır .Bu gibi hallerde alınan malın miktarı veya fiyatı olduğundan farklı gösterilebilir. Sonuç olarak alınan belge işlemi gerçek şekli ile göstermez.

f) Bilançonun maskelenmesi

Bilançonun maskelenmesi belli bir amaca dönük olarak bilançonun olduğundan farklı düzenlenmesidir. Bilanço maskelemenin amacı işletmenin ekonomik ve mali yapısı karlılık ve likiditesi hakkında yanlış bilgi vermektir veya imaj yaratmaktır.

Bilanço çıkarmak envanter çalışmalarının bir parçası son aşaması olduğundan bilançonun maskelenmesine yönelik işlemler dönem sonunda değerleme sırasında yapılır .Değerleme yapılırken işletmenin mevcut kıymetleri , stokları olması gerekenden yüksek değerlenirse veya amortisman ile karşılık ayrılmasından vazgeçilirse bilanço iyileştirilmiş olur. Kıymetleri düşük değerlenmesi halinde bilanço olumsuz maskelenmiş olur.

Bilançonun olumsuz yönde maskelenmesinin amacı :

• Vergi kaçırmak

• Kar dağıtmamak veya az dağıtmak

• Hisselerin borsa değerini düşürerek spekülasyon yapmak olabilir.

Bilançonun olumlu yönde maskelenmesine bilançonun güzelleştirilmesi denir. Bunun amaçları şöyle sıralanır.

• Daha fazla kredi alabilmek

• Çok ortaklı şirketlerde ortakları tatmin için fazla kar dağıtmak

• İşletmenin kamu oyundaki imajı güçlendirmek

• Vergi ödeyebilmek

Bilanço maskelenmesi üçüncü kişileri yanıltma amacı taşıdığında bir muhasebe hilesidir Bu nedenle bunun üzerinde revizyon çalışmaları sırasında dikkatle durmak gerekir.



VERGİ GİZLEME YÖNTEMLERİ



Muhasebe hilelerine baş vurma sebeplerinden en önde geleni vergi kaçırmadır. Bu amaçla mükellefler çeşitli yollara başvururlar. Bunlaradan en önemlileri şunlardır.



1 Satış Yolsuzlukları

Satılan mal veya görülen hizmet bedellerinin tamamen veya kısmen muhasebe kayıtlarına geçirilmesinden iş sahiplerince açıktan tahsil edilmesine satış yolsuzluğu denir. Buda dört şekilde gerçekleşir.

a) Gizli satış

b) Fatura sahtekarlığı

c) Uydurma firmalara satış

d) Zarar satışı



2 Alış Yolsuzlukları

Dönem kazancını azaltıp, vergi kaçırmayı amaçlayan alış yolsuzlukları da üç şekilde yapılır.



a) Kayıt dışı alış

b) Yüksek bedelle alış

c) Alış iskontolarını kayıt dışı bırakma



3 İşletme Giderlerini Yükseltme

Bu yolla malın satış maliyeti artırılarak, satış bedeli ile satış maliyeti arasında ki fark olan gayri safi kar azaltılmış olur.

Bir ticari işletmede safi karın oluşumu aşağıda formüle edildiği gibidir.

Satış tutarı( ciro)

(-)

Satılan mal maliyeti

(-)

Gayri safi kar

(-)

Genel giderler

(-)

Satış giderleri

(-)

Olağan işletme karı

(+)

Diğer karlar( Arızı gelir)

(-)

Diğer giderler

(-)

Safi ticari kar



Bu şemada hesaplanan safi ticari kar bir vergiye esas olacak mali kar değildir. Bunun için ticari kara bazı indirimler ve eklemeler yapılması gerekir.

Yukarıdaki şemada yer alan giderlerin herhangi birinin hileli yollarla artırılması mümkündür.

İmalat giderleri içinde yolsuzluğa en uygun kalemlerden birisi amortismanlardır. Amortismana tabi olmayan kıymetleri amortismana tabi tutmak ve yüksek oranda amortisman ayırmak bunu en güzel örnekleridir.

Giderleri yükseltmenin bir diğer yolu aktifleştirilip amortismana tabi tutulması gereken harcamaları doğrudan gider yazmaktır.



4 Özel Giderleri İşletmeye Aktarma



Bu giderleri belli başlıcaları

a) Ev giderleri; aydınlatma , ısıtma ,haberleşme, su, kapıcı giderleri

b) Şahsi giderler;Yolculuk , misafir ağırlama ,yardım, bağış, hediyeler

c) Mali giderler; Özel borç faizi, şahsi sigorta primi



5 Değerleme Hileleri

Değerleme gününde işletmenin mevcut mal borç alacakları belli usullere göre değerlendirilir. Mal stoklarının değerlenmesi önemlidir.

Dönem sonu stoklarının değerinin düşük veya yüksek olması uzun dönemde işletmenin kazancını değiştirmez ama dönem kaymasına yol açar. Stok değerlemesinin düşük yapılaması o dönemin kazancının eksik takip eden dönem kazancının ise fazla çıkması sonucunu doğurur.

Değerleme aracılığı ile dönem kazancının veya vergi matrahının ayarlama imkanı olduğunda işlemeler bunu istisnadan faydalanma veya zarar mahsubu amacı ile uygulayabilirler

Bir başka değerleme hilesi yeni kurulan şirketlerde rastlanır. İşletmenin ilk yılları genelde zararlıdır ve zararların mahsup süresi sınırlıdır bu yüzden mahsup sıkıntısına düşmemek için bir kısım giderleri sabit kıymetler maliyetine atıp amortisman yolu ile itfa yolunu seçebilirler.





6 Arızi Gelirleri Gizleme

Alınan çeşitli tazminatlar ( sigorta tazminatı gibi) amorti edilip tahsiline olanak kalmayan alacalardan yapılan tahsilatlar fatura dışı sağlanan özel indirim veya iskontolar ile hurda deşe ıskarta ve atıkların satış hasılatı gibi unsurlardır.



VERGİ İNCELEMESİSIRASINDA ENCOK KARŞILAŞILAN

HATA VE HİLELER

Vergi incelemeleri sırasında en cok karşılaşılan hata ve hilelerim en önemlileri aşağıda sıralanmıştır.

1 HATALAR

A DEĞERLEME HATALARI

• Dövizli alacak ve borçlar VUK genel tebliğindeki kurallarla değerlenmemiştir.

• İşletmeden çekilen iktisadi kıymetler emsal bedel ile değerlenmemiştir.

• Alacak ve borç senetlerinin değerlenmesinde T.C. Merkez Bankası resmi iskonto oranı yerine farklı oran kullanılmış veya iskonto hesaplaması için iç iskonto formülü yerine dış iskonto formülü esas alınarak yapılmıştır.

• Vadeli çekler reeskonta tabi tutulmuştur.

• Hatır senetleri reeskonta tabi tutulmuştur.

• Alacak senetleri reeskonta tabi tutulurken borç senetleri reeskonta tabi tutulmamıştır.

• Döviz cinsinden düzenlenmiş senetler reeskonta tabi tutulmuştur.

• Yurda getirilmesi zorunlu olmayan ihracat bedelli dövizler değerlemeye tabi tutulmamıştır.

• Şüpheli alacak karşılığı alacağın şüpheli hale geldiği tarihte ayrılmamıştır.

• Teminatlı alacaklar için karşılık ayrılmıştır.

• Kamu kurum ve kuruluşlarından olan alacaklar için karşılık ayrılmıştır

• Verilen avans için şüpheli alacak karşılığı ayrılmıştır.

• Kıdem tazminat karşılığı ayrılarak gider kaydedilmiştir

• Menkul kıymetler için menkul kıymetler değer düşüklüğü karşılığı ayrılmıştır.

• Aciz vesikasına dayanan alacak değersiz alacak kabul edilmiştir.

• Yurda getirilmesi zorunlu olmayan ihracat bedelleri değersiz alacak olarak kaydedilmiştir

• Hizmet erbabına verilen ayınlar verildiği gün ve yerdeki ortalama parekende fiyatar ile değerlendirilmemiştir.

• Hizmet erbabına konut tedariki ve sair suretle sağlanan menfaatler konutun emsal kirasının veya menfaatin emsal bedeline göre değerlendirilmemiştir.

• Ayni bağış ve yardımlar VUK hükümlerine göre değerlenmiştir.

• Kıymeti düşen mallar için takdir komisyonu kararı olmadan karşılı ayrılarak gider kaydedilmiştir.

• Satın alınan malların maliyeti intikal ettirilmeyerek doğrudan gider yazılmıştır.

• Dönem sonu stokları düşük veya yüksek bedeller ile belirlenmiştir.

• İmal edilen emtia maliyetine dahil edilmesi gereken harcamalar doğrudan gider yazılmıştır.

• Dönem sonu stokunda bulunan üstüpü deşe ve ıskartalar emsal bedelle değerlenmemiştir.

• Menkul kıymetler alış bedeli ile değerlenmemiştir.

• Yatırımın aktifleştiği dönemin sonuna kadar oluşan kredi faizleri ve kur farkları doğrudan gider kaydedilmiştir.

• Sayım ve tesellüm noksanları gider kaydedilmiş sayım ve tesellüm fazlaları gelir kaydedilmemiştir.

• Peştamallıklar aktifleştirilmeyerek doğrudan gider yazılmıştır.

• Gelecek hesap dönemine ilişkin peşin ödenen giderler doğrudan gider kaydedilmişlerdir

• Satın alınan iktisadi kıymetin maliyetinin birkaç aşamada tamamlandığı durumlarda makine montajının tamamlandığı yıl sonuna kadar oluşan diğer maliyet unsurları alış bedeline eklenmemiştir.

• Amortismana tabi iktisadi kıymet doğrudan gider yazılmıştır.

• Amortismana tabi iktisadi kıymetin maliyetine intikal ettirilmesi geren ( iktisadi kıymet artırıcı kullanım ömrünü uzatan alımında mevcut olmayan ilaveler vb. ) harcamalar doğrudan gider yazılmıştır.

• Binalarda yeniden değerlenmiş değer üzerinden amortisman ayrılmıştır

• Amortisman oranı VUK hükümlerinde yer alan orandan daha yüksek uygulanmıştır.

• Bedelsiz kullanıma bırakılan gayri menkul için emsal kira bedeli hesaplanmamıştır



AMORTİSMANVEYENİDENDEĞERLEME UYGULAMALARINDA YAPILAN HATALAR

• Amortisman oranı ilk uygulana orandan daha yüksek uygulanmıştır.

• Normal usulde amortisman ayrılırken azalan bakiyeler usulüne geçilmiştir.

• Kullanılmaya hazır halde bulunmayan iktisadi kıymetler için amortisman ayrılmıştır.

• Yıl içinde satılan iktisadi kıymetler için amortisman ayrılmıştır.

• Özel maliyet bedeli niteliğindeki harcamalar gider kaydedilmiştir.

• Özel maliyet bedeli üzerinden azalan bakiyeler usulüne göre amortisman ayrılmıştır.

• Binek otomobiller için amortisman ayırmada kıst amortisman yapılmadığı gibi amortisman giderinin tamamı gider yazılmıştır.

• Yapılmakta olan yatırımlar için amortisman ayrılmıştır.

• Boş arazi ve arsalar amortismana tabi tutulmuştur.

• Amortismana tabi iktisadi kıymet alındığı yıl veya satıldığı yıl yeniden değerlemeye tabi tutulmuştur.

• Yapılmakta olan yatırımlar yeniden değerlemeye tabi tutulmuştur

• İktisadi kıymetin aktifleştirildiği dönemden sonraki döneme ait olan ve iktisadi kıymetin maliyetine intikal ettirilen kur farkları yeniden değerlemeye tabi tutulmuştur.

• Sinema filmleri alameti farika hakları peştamallıklar özel maliyet bedelleri ilk tesis ve taazzuv giderleri organizasyon etüt ve arama giderleri ve gayri maddi haklar yeniden değerlenmeye tabi tutulmuştur.

• İtfa süresi dolmuş iktisadi kıymetler yeniden değerlemeye tabi tutulmuşlardır.

• Yeniden değerleme oranı sadece ilgili yıl değerlemesinde kullanılabilir

• Yeniden değerlemeye tabi tutulan bina arsa arazi için yeniden değerlenmiş değer üzerinden amortisman ayrılmıştır.

• Yeniden değerleme değer artış fonu yanlış hesaplanmıştır.

• Yeniden değerleme artış fonu gelir vergisi mükellefleri tarafından sermayeye ilave edilmiştir.

• Kurumlar vergisi mükellefleri tarafından yeniden değerleme değer artış fonu sermayeye ilave dışında başka bir hesaba ilave edilerek dönem karı ile ilişkilendirilmemiştir.

• Bilançonun pasifinde yer alan yeniden değerleme artışı iktisadi kıymet artışı sırasında birikmiş amortisman gibi işleme tabi tutulmamıştır

• İhtiyari olarak amortisman ayrılmamış yılların amortismanı yeniden değerleme artış fonunu hesabında dikkate alınmamıştır

• Maliyet artış fonu hesabında sermayeye eklenmiş bulunan yeniden değerleme artış fonu dikkate alınmamıştır





KATMA DEĞER VERGİSİ UYGULAMALARINDA

KARŞILAŞILAN HATALAR

• İşletme tarafından inşaa ve imal edilen iktisadi kıymetlerin aktifleştirilmesi sırasında KDV hesaplanmamıştır.

• Amortismana tabi iktisadi kıymet KDV bir defada indirim konusu yapılmıştır.( Tek belgeli olanlar hariç)

• Binek otomobiller için ödenen KDV indirim konusu yapılmıştır.( Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otoların kiralanması veya işletilmesi olanlar hariç)

• Zayi olan malların KDV indirim konusu yapılmamıştır

• Kısmi indirime tabi olması gereken KDV’ nin tamamı indirilmiştir.

• Özel maliyet bedelinin aktifleştirilmesi sırasında KDV hesaplanmamıştır.

• Alınan vade farkları, faiz, prim gibi gelirler KDV matrahına dahil edilmemiştir.

• Yıl sonu iskontolarında KDV hesaplanmamıştır.

• Finansman sağlama hizmet bedeli üzerinde KDV hesaplanmamıştır.

• KDV oranları yanlış hesaplanmıştır.

• Para makbuzuna dayanılarak KDV indirimi yapılmıştır.

• Dar mükelleflere yaptırılan hizmetler için sorumlu sıfatı ile KDV beyan edilmemiştir.

• Bedelsiz devir işlemlerinde KDV hesaplanmamıştır.

• Reklam amacı ile dağıtılan mallara ait KDV hesaplanmamıştır.

• Mal teslimi veya hizmet itfasından önce fatura düzenlendiği halde KDV hesaplanmamıştır.

• Kanunen kabul edilmeyen giderlere ilişkin KDV indirim konusu yapılmıştır.





GİDER VE MALİYET ARTIRICI HARCAMALAR

• İşletmeye dahil olmayan araçların masrafları gider yazılmıştır.

• İş ile ilgili olamayan seyahat harcamaları gider kaydedilmiştir.

• Gelir vergisi mükellefi tarafından eşe ödenen ücretler gider yazılmıştır

• Vergi istisna kazanç ile ilgili harcama gider kaydedilmiştir.

• Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununa bağlı uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla verdikleri taşıtlar hariç ) için ödenen MTV gider kaydedimiştir.

• Üçretlerde kesilen sigorta primleri ödenmediği hallerde gider yazılmıştır.

• İşle ilgisi olmayan özel harcamalar gider kaydedilmiştir.

• Yönetim kurulu başkan ve üyelerine verilen kar payları kurum kazancından indirilmiştir.

• Ayrıca ihtiyat akçeleri gider kaydedilmiştir.

• Ödenen para cezaları vergi cezaları gecikme faiz ve zamları gider kaydedilmiştir.

• Çalınan mal demirbaş para vb. gider kaydedilmiştir.

• Ticari kazancının elde edilmesi ve idame edilmesi ile ilgili olmayan harcamalar gider yazılmıştır.

• Yasal haddi aşan bağış ve yardımlarda bulunulmuştur.

• Başka firmaya kullandırılan banka kredi masrafları gider yazılmıştır.

• Envantere dahil olmayan iktisadi kıymetler için amortisman ayrılmıştır.

• Kanunda yazılı kurum ve kuruluşlar haricindekilere yapılan bağış ve yardımlar gider yazılmıştır.

• Özel işlerde kullanılan taşıtlara ait giderlerin tamamı gider yazılmıştır.

• İade edilen malar maliyetlerden çıkarılmamıştır.

• Yatırım tamamlanmadığı halde yapılan yatırım harcamaları doğrudan gider yazılmıştır.

• Proforma fatura doğrudan gider kaydedilmiştir.

• Sevk irsaliyesi doğrudan gider kaydedilmiştir.

• Ortak adına alınan faizler işletmeye gider kaydedilmiştir.

• Finansman giderlerine kısıtlama yapılmamıştır.

• Harcırah ödendiği halde ayrıca yemek yatak harcamaları gider kaydedilmiştir.

• Geçmiş dönem giderleri cari dönemde gider yazılmıştır.

• Sigorta giderlerinde kıst yapılmamıştır.

• Kıdem tazminatı karşılığı gider kaydedilmiştir.





TEVKİFAT( STOPAJ) UYGULAMASINDA KARŞILAŞILAN

HATALAR

• Yıllara sari inşaat ve onarım işleri ile ilgili olarak yapılan ödemelerden tevkifat yapılmamıştır.

• Çifçilerden alınan zirai mahsuller ve hizmetlerden tevkifat yapılmamıştır.

• Ödenen ücretlerden tevkifat yapılmamıştır.

• Ücret sayılan ödemelerin brüt tutarı üzerinde tevkifat yapılmamıştır.

• Dar mükellef kuruma yapılan kira ödemelerinde tevkifat yapılmamıştır.

• Teklif ödemelerinde stopaj yapılmamıştır.

• KDV mad 24 uyarınca yapılan tevkifat brüt tutar yerine net tutar üzerinden yapılmıştır.

• Kurumlar vergisi kanunu uyarınca yıllık veya özel beyanname veren kurumların indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancından hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden tavkifat yapılmamıştır.





YILLARA SARİ İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİNDE KARŞILAŞILAN HATALAR

• Yıllara sari inşaat işi bittiği halde bir sonraki yıl beyan edilmiştir.

• Müşterek genel giderler ve amortismanlar yanlış dağıtılmıştır.

• Devam eden ilgili inşaatlarda ilgili harcamalar gider kaydedilmiştir

• Genel giderlerin dağıtımında hata yapılmıştır.

• Yıllara sari inşaatlar ile ilgili olarak yapılan stopajlar bu inşaatlar bitmediği halde mahsup edilmiştir.



MUAFİYET VE İSTİSNA UYGULAMALARINA İLİŞKİN HATALAR



• Tam mükellef olmayan kurumlardan elde edilen kazançlara iştirak kazancı istisnası uygulanmıştır.

• Gayri menkul ve iştirak hisseleri satışında doğan kazanç sermayeye ilave edilmediği halde istisna uygulanmıştır.

• Turizm hasılatı istisnası hesaplaması yanlış yapılmıştır.

• Önceki yıl ayrılan finansman fonu ticari kara ilave edilmemiştir.

• Finansman fonu yanlış hesaplanmıştır

• Yatırım indirimi istisna tutarı yanlış hesaplanmıştır.

• Yatırım indirimi kar olduğu halde uygulanmamıştır.

• Turizm istisnasında başka firmalara devi edilen hasılar üzerinden istisna hesaplanmamıştır.



SABİT KIYMET YENİLEME FONU UYGLAMALARINDAKİ

HATALAR

• Sabit kıymet satışından doğan kar şartlar oluşmadan yenileme fonu alınmıştır.

• Yenileme fonu aynı tür iktisadi kıymet için kullanılmıştır.

• Yenileme fonu aynı türden alınan iktisadi kıymetin amortisman giderinde kullanılmamıştır.

• Yenileme fonu üç yıl içinde kullanılmadığı halde üçüncü yılın matrahına eklenmemiştir.

• Sabit kıymet yenileme fonu işi bırakmada kar olarak dikkate alınmıştır



DİĞER HATALAR

• Faturaların tamamı deftere hasılat olarak yazılmamıştır.

• Mükerrer alış faturası ve gider faturası kaydedilmiştir

• Haksız yere zarar mahsubu yapılmıştır.



HİLELER

A -KAYIT DIŞI HASILAT BELGESİZ SATIŞ



• Yurtdışı mümessillik geliri kayıtlara intikal ettirilmemiştir.

• Banka hesaplarından hasılat farkı tespit edilmiştir.

• El defterinden hasılat farkı saptanmıştır.

• Alınan vekalet ücretleri için serbest meslek makbuzu düzenlenmiştir.

• Vadeli satılan emtialar peşin bedel üzerinden kayıtlara geçilmiştir.



B-DÜŞÜK BEDELLE SATIŞ

• Amortismana tabi iktisadi kıymet satışlarında eksik tutarlı fatura düzenlenmiştir.





C- RANDIMAN İNCELEMELERİ SONUCU BULUNAN FARKLAR

D SAHTE VE YANILTICI BELGE KULLANMAK

E PARAVAN FİRMALAR YOLU İLE ZARAR SATIŞ

F KAYDI ENVANTER SONUCU BULUNAN FARKLAR

G BELGE TAHRİFATLARI

H MEVHUM ADLA SATIŞ

I BEYAN EDİLMEYEN KAZANÇ

İ- ARIZİ GELİRLERİ SAKLAMAK

• Muhtelif hasarlar karşılığı alınan sigorta tazminatları hasılat yazılmamıştır.

• Kur farkı gelirleri beyan dışı bırakılmıştır.

• İskonto dekontları kayıtlara intikal ettirilmemiştir.

• Elde edilen komisyon gelirleri hasılat olarak kaydedilmemiştir.

• Alınan vade farkları kayıtlara intikal ettirilmemiştir.

• Elde edilen faiz kar payı repo gelirleri hasılat yazılmamıştır.

• İhracatta kota devir karşılığı alınan paralar gelir yazılmamıştır.

• Amortismana tabi kıymet satıldığı halde kayıtlara yansıtılmamıştır.

• Kira geliri hasılat kabul edilmemiştir.

• Destekleme Fiyat İstikrar Fonundan alınan tutarlar kayıtlara intkal ettirilmemiştir.

• Tahakkuk eden alacak gelir kaydedilmemiştir.

• Sonradan tahsil edilen şüpheli alacaklar gelir kaydedilmemiştir





UYGULAMA ÖRNEKLERİ



ÖRNEK:

Hava yolu taşımacılığı işi ile uğraşan X A.Ş. 1996 yılında ithal ettiği ve kullanmaya başladığı uçak için satıcı firmaya 1 milyon Mark borçlu bulunmaktadır.Alınan borç kayıtlara 59.073.000.000.-TL olarak yer almaktadır. 31.12.1996 tarihi itibari ile yapılan değerleme sonucu oluşan kur farkı A.Ş. tarafından genel yönetim giderleri hesabına borç kaydedilmiştir.( Maliye Bakanlığınca belirtilen değerlemeye esas DM 69.073-TL dir)



ÇÖZÜM.

Döviz kredisi kullanarak yurt dışından sabit kıymet ithal edilmesi ve sonradan bu kıymete ilişkin borç taksitlerinin değerlemesi dolayısı ile ortaya çıkan kur farkından sabit kıymetin iktisap edildiği dönemin sonuna kadar olanları sabit kıymetin maliyetine eklenmesi zorunludur.

Sonradan ortaya çıkan kur farklarının ise ait olduğu yıla doğrudan gider yazılması veya maliyete intikal ettirilmesi konusunda mükelleflerin seçimlik hakkı vardır.( VUK GT. 163) SPK ya tabi şirketlerde sonradan ortaya çıkan kur farkları doğrudan finansman gideri yazılabilir.



Bu durumda

1.000.000.- DM *69.073.= 69.073.000.000.-TL

( 69.073.000.000.- 59.073.000.000.= ) 10.000.000.000.-TL

A.Ş. tarafından gider yazılarak dönem kazancı bu tutarda eksik hesaplanmıştır.

Oysa alınan tutarın sabit kıymet maliyetine eklenerek amortisman yolu ile itfa edilmesi gerekirdi.
Linkback: Muhasebe'de Hata ve HiLeLer